در مستند جدید نتفلیکس باعنوان «اسرار نئاندرتال‌ها» چهره بازسازی‌شده زن نئاندرتالی که اسکلت جمجمه آن در غار شانه‌دَر پیدا شد، به نمایش گذاشته شده است. در این غار نئاندرتال‌ها بارها مردگان خود را احتمالا روی تخت‌هایی از گُل دفن کرده بودند.
در غار شانه‌در که اولین‌بار در دهه ۱۹۵۰ در کردستان عراق کشف شد، برخی از برجسته‌ترین یافته‌های متعلق به نئاندرتال‌ها در کل سوابق باستان‌شناسی ازجمله بقایای حداقل ۱۰ فرد جداگانه به دست آمده است. شیوه‌های خاص تدفین که در غار مشاهده شده، موجب شناخت بیشتر ما از نئاندرتال‌ها شده است. قبلا تصور می‌شد نئاندرتال‌ها گونه‌ای وحشی و بدوی بودند، اما امروزه درباره آن‌ها به‌عنوان متفکرانی پیچیده فکر می‌کنیم.
به‌نظر می‌رسد حداقل پنج نفر به شکل گروهی پشت صخره‌ای بزرگ دفن شده‌اند که نشان می‌دهد این نقطه اهمیت خاصی داشته است و نسل‌های متوالی آن را به‌عنوان محل دفن انتخاب می‌کردند. در دهه ۱۹۶۰ توده‌هایی از گرده در اطراف یکی از اسکلت‌ها کشف شد که موجب طرح این ایده شد که شاید نئاندرتال‌ها به مردگان ادای احترام می‌کردند.
زن نئاندرتالی که اخیرا کشف شده است و «شانه‌در Z» نامیده می‌شود، در گروهی قرار داشت که پشت تکه سنگی مدفون شده بودند و جمجمه‌اش زیر سنگ خرد شده بود. تجزیه‌وتحلیل دندان‌های باقیمانده نشان داد او در اواسط دهه پنجم زندگی خود مرده است، بنابراین شاید به دلیل سن بالا مورد احترام بوده است.
پس از حفاری جسد، پژوهشگران با زحمت زیاد جمجمه صاف‌شده را از خاک بیرون آوردند، قطعات را کنار هم قرار دادند تا مدلی از صورت این زن باستانی ایجاد کنند. این کار خیلی پرزحمت بود، زیرا استخوان‌ها ریز شده بود.
دکتر اما پومروی از دانشگاه کمبریج می‌گوید: «جمجمه نئاندرتال‌ها و انسان‌ها بسیار متفاوت به‌نظر می‌رسند. جمجمه‌های نئاندرتال دارای برجستگی‌های ابروی بزرگ و بدون چانه هستند و وسط صورت آن برجسته‌تر است که به بینی برجسته‌تر منجر می‌شود. اما چهره بازسازی‌شده نشان می‌دهد این تفاوت‌ها در زمان زنده بودن چندان آشکار نبوده است.»
پژوهش‌های اخیر به آشکار کردن شباهت‌های میان انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها کمک کرده است و نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها در زمینه‌ی ایجاد آتش، پختن غذا و خلق هنر مهارت داشتند.
درمورد غار شانه در، مفهوم تدفین گل نئاندرتال‌ها اخیرا با شواهدی به چالش کشیده شده است که نشان می‌دهد گرده‌ها توسط زنبورها به غار وارد شده است. با‌این‌حال، بقایای یافت‌شده در این مکان انسان‌تباران باستانی را به‌عنوان موجوداتی توصیف می‌کند که ازنظر عاطفی تکامل یافته بودند و همدلی داشتند، چراکه فرد ناتوانی از نئاندرتال مشاهده شده که در طول زندگی خود تحت مراقبت دیگران بوده است.
نئاندرتال‌ها از زمانی که اولین بار در ۱۵۰ سال پیش کشف شدند، به عنوان موجوداتی وحشی معرفی شدند. اکتشافات جدید نشان می‌دهد نئاندرتال‌های شانه‌در ممکن است درمورد مرگ و پس از آن به روش‌هایی فکر می‌کردند که چندان متفاوت از طرز فکر ما درمورد مرگ و پس از آن نبود.
